Theo các nhà địa chất, Huyền là một loại khoáng sản
dạng than đá, có nguồn gốc thực vật. Nói rõ hơn đó là các loại gỗ rừng ở những
vùng có núi lửa, bị lớp dung nham phún ra, đốt cháy và chôn vùi. Dưới thời
gian, sâu vào lòng đất, chịu tác động của địa nhiệt và sức ép của lớp đất đá
bên trên, lâu ngày các khối gỗ này bị phân hóa thành than, có độ tinh khiết khá
cao nhưng chưa ròng.
Huyền được lấy ra từ các mỏ chưa qua khâu chế biến
được gọi là huyền thô. Đặc tính của huyền thô có độ cứng cao, hơn hẳn các loài
than đá khác, nhưng không cứng bằng nhiều loại đá quý và nhẹ hơn. Vì thế người
ta có thể đẻo gọt, cưa cắt huyền thô, gia công thành nhiều mặt hàng trang sức
đẹp với màu sắc đen tuyền, nước bóng mượt mà óng ánh như ngọc thạch. Huyền được
phân loại thành bốn hạng được đánh giá cao thấp. Đắt nhất là Huyền số không (0)
có phẩm chất tốt và ít tì vết. Tiếp đến là các loại huyền số 1, 2 và 3 có giá
trị giảm đi do phẩm chất huyền kém dần và số lượng tì vết nhiều. Nếu phân loại
theo chất liệu thì có: huyền cháy, huyền bóng, huyền giòn, huyền dẻo, huyền có
sớ xuôi, sớ vặn hay không sớ. Ngoài ra, còn có các dạng huyền có chứa các tinh
thể kim loại như sắt, chì, kẽm, nhôm… các loại huyền này khó chế tác.
Công đoạn chế tác huyền đòi hỏi người thợ phải có kỹ
năng khéo léo, tính cần mẫn và kiên nhẫn mới có thể tạo nên những sản phẩm xinh
xắn, duyên dáng, tinh xảo rất mực. Ngoài ra, sản phẩm huyền còn đòi hỏi người
thợ phải có nhiều sáng kiến và nhạy cảm qua nghệ thuật tạo hình, tạo dáng sản
phẩm theo sát thời trang, thị hiếu của người sử dụng ở từng thời, từng lứa tuổi
khác nhau. Hiện nay, ở Hà Tiên chỉ còn lại hộ gia đình ông Nguyễn Chí Thông duy
nhất duy trì nghề chế tác huyền.
Quý
khách có thể liên hệ địa chỉ:
1. Huyền Hà Tiên, số 59B đường Lam Sơn, phường Bình San, thị xã Hà Tiên. ĐT:
02973.952.441
2. Đồi Mồi Hà Tiên, số 18 Tuần Phủ Đạt, phường Đông Hồ, thị xã Hà Tiên.
ĐT: 02973.852195 - DĐ: 0918.124.392